هلن بختیار در سال های دهه 1950 به عنوان پرستار در منظقه بختیاری خدمت کرد

نوشته هوارد سینکوتا

خبرنگار ویژهAmerica.gov

واشنگتن – داور ایران اردلان داستان هائی را که توسط هلن جفریز بختیار مادر بزرگ استثنائی او، گفته می شد به خاطر می آورد. بختیار از ماجرا های خود به عنوان یک همسر، مادر و پرستار بیمارستان در سال های دهه 1930 در تهران، و فعالیت به عنوان پرستار بهداشت عمومی در همکاری با برنامه کمک های فنی "اصل چهار" ایالات متحده در دهه 1950، در منطقه بختیاری در جنوب غربی ایران صحبت می کرد.

اردلان در شرح خاطرات خود از بزرگ شدن در دو کشور به نام "نام من ایران است،" بعد ها نوشت که مادر یزرگ او "اغلب از زیبائی های دست نخورده گل های وحشی، گل های آبی رنگ و گل های زرد آلاله؛ رزها و شکوفه های وحشی ... غوغای صدای زنگ ها و آهنگ ها سخن می گفت. برای ساعت ها او زنان عشایری را که به بافتن قالی های معروف بختیاری سرگرم بودند، نظاره می کرد. "      

سال گذشته، اردلان و دیگر اعضای خانواده در ایالات متحده از نام گذاری یک کوهستان و جنگل پیرامون آن در نزدیکی شهر اصفهان  به نام "کوه هلن" به افتخار هلن بختیار، به خاطر خدمات پیشگامانه وی در زمینه بهداشت عمومی با برنامه اصل چهار در برخی از روستاهای بسیار دور افتاده ایران، ، مطلع شدند.      

داور ایران اردلان در گزارشی در رادیو ملی عمومی ایالات متحده گفت: "فکرش را بکنید، ناگهان بفهمید یک ایل عشایری نام مادر بزرگ شما را بر روی یک کوه گذاشته باشد. این میراث زنی است که در اوایل قرن بیستم در وایزر ایالت ایداهو به دنیا آمده است."

هلن و ابول 

هلن بختیار هنگامی که با برنامه اصل چهار به ایران سفر کرد، با این کشور غریبه نبود. وی در 1927، زمانی که در شهر نیویورک پرستاری 22 ساله بود، خانواده خود را با ازدواج خویش با یک دکتر ایرانی که 30 سال از وی مسن تر بود، حیرت زده کرد. ابوالقاسم بختیار، شوهر وی، در مناطق دور افتاده منطقه ایل بختیاری بزرگ شده بود. وی انگلیسی را پس از سنین جوانی فرا گرفت و یک بورس تحصیلی برای ایالات متحده دریافت داشت. او در سن 45 سالگی از دانشکده پزشکی فارغ التحصیل شد.

در سال 1932، ابول و هلن بختیار به تهران بازگشتند و در آنجا یکی از اولین بیمارستان های خصوصی را در کشور ایجاد کردند. هلن در حالیکه ادارۀ خانواده ای را با هفت فرزند به عهده داشت در این بیمارستان به عنوان پرستار و متخصص بیهوشی نیز کار می کرد. در اوایل جنگ جهانی دوم وی به ایالات متحده باز گشت. هرچند ابول و هلن پس از جنگ از یکدیگر جدا شدند، ولی آنها دوستان نزدیک یکدیگر باقی ماندند و توافق کردند که هر هفت فرزند آنان به تحصیلات خود در ایالات متحده ادامه دهند.      

اصل چهار

هلن بختیار با داشتن تحصیلات عالیه در زمینه بهداشت عمومی علاقه مندی پابر جای خود به ایران و فرهنگ ایرانی، با اشتیاق به برنامه اصل چهار که توسط پرزیدنت ترومن در سخنرانی مراسم گشایش  دورۀ تصدی وی در 1949اعلام شد، پاسخ مثبت داد.  

دیوید مک کالو، شرح حال نویس؛ نوشت که ترومن در سخنرانی خود چهار هدف را برای سیاست خارجی تعیین کرد. "اما آخرین پیشنهاد وی، برنامه جدید متهورانه او برای ممکن ساختن دسترسی کشورهای توسعه نیافته به مزایای فن آوری و علوم آمریکا، بود که تعجب همگان را بر انگیخت."     

مک کالو نوشت، بر خلاف طرح مارشال برای بازسازی اروپا، برنامه اصل چهار بر "انتشار دانش به جای پول" تاکید داشت. در ایران، یکی از اولین کشورهائی که اصل چهار به آن وارد شد، این برنامه اصولاً بر زمینه های توسعه کشاورزی، آب و فاضلآب و بهداشت عمومی تمرکز یافت.     

بختیار در سال 1952 به عنوان عضوی از گروه خدمات بهداشت عمومی ایالات متحده به این برنامه برای ایران پیوست. بنا به گفتۀ داور اردلان، در تهران دستور العمل ها به وی و دیگر پرستاران بسیار صریح بود: "باید فارسی یاد بگیرید. باید ماشین جیپ برانید و باید خودتان برنامه خود را شروع کنید." 

بختیار که در آن زمان فارسی را به خوبی صحبت می کرد، مشکل اصلی را یاد گرفتن رانندگی یک جیپ در راه های دور افتاده ایران یافت. او به عنوان بخشی از یک واحد سیار بهداشت روستائی به تمام مناطق بختیاری سفر و کودکان را علیه بیماری ها واکسینه کرد و کارکنان محلی بهداشت را به خصوص در زمینه مراقبت های مادر و کودک آموزش داد.  

بر اساس تاریخچه روابط ایالات متحده و ایران که در سال 1989 انتشار یافت، بودجه برنامه اصل چهار در ایران به سرعت از 1.3 میلیون دلار در سال 1951 به 73 میلیون دلار در سال 1953 افزایش یافت و این برنامه با کمک بیش از 300 آمریکائی و 1000 ایرانی که در اواسط دهه 1950 موفقیت های ملموسی در زمینه هائی مانند درمانی و کشاورزی به  دست آورد .    

داور اردلان در بیان خاطرات خود به دست آوردها در کمک به ایران برای از ریشه کنی مالاریا در اکثر نقاط کشور تا سال 1955، احداث سیستم مدرن آبرسانی تهران، و طراحی آب و فاضلآب برای مناطق روستائی اشاره می کند.

کمک های خارجی و امداد رسانی در بلایای طبیعی 

بعدها طرح مارشال و برنامه اصل چهار دولت ترومن به برنامه کمک های جامع در قالب آژانس ایالات متحده برای توسعه بین المللی (USAID) و دیگر آژانس های دولت فدرال تحول یافت که وظیفه ارائه خدمات متنوع کمک های توسعه، امداد رسانی انسانی و کمک به تسهیل مشکلات ناشی از بدهی، سپاه صلح، همکاری چالش هزاره، و رهبری در مبارزه جهانی علیه بیماری ایدز و ویروس اچ ای وی (HIV) را بر عهده دارند.

علیرغم فقدان روابط رسمی بین ایالات متحده و ایران، به عنوان نمونه، ایالات متحده در دسامبر سال 2003 از طریق هوا امکانات از پیش آماده کمک های اضطراری را برای امداد رسانی به هزاران قربانی زلزله ویرانگر بم به ایران ارسال داشت. USAID همچنین یک گروه امداد رسانی بلایای طبیعی را که به جستجو و کوشش های نجات کمک می کرد به اضافۀ یک واحد بیمارستان سیار با امکانات درمانی به منطقه اعزام داشت.

باقی ماندن در محل 

هلن بختیار پس ازترک برنامه اصل چهار، به اصفهان، جائیکه او عمیقاً به مردم و منطقه بختیاری وابسته بود، عزیمت کرد. در مجله خود، وی در خاطرات روزانۀ خود همراهی عشایر را در کوچ های سالانه آنان از مراتع زمستانی به مراتع تابستانی - عبور از مراتع کوهپایه ای، رودخانه های سرد، رودخانه های دارای جریان های تند - را به عنوان "یکی از نقاط درخشان زندگی خود،" یاد آور شده است.     

هلن بختیار در سال 1973 در تهران درگذشت. به درخواست وی، جنازه او در یک گورستان مسلمانان، در کنار ابولقاسم در شهر توس، دفن شد.   

اردلان در مصاحبه ای با روزنامه دی نشنال، از ابو ظبی، گفت: "وقتی شما می شنوید که ایل بختیاری، نام یک پرستار آمریکائی را بر روی یک کوه نهاده است، این نشان می دهد که بر خلاف کلیه مخالفت ها، فرصت برای مردم دو کشور به منظور آموختن چیزهای بیشتری در بارۀ  یکدیگر وجود دارد.

منبع:

http://www.america.gov

سایت دولت ایالات متحده امریکا